Không có em

 

Không có em còn ai với ai…

Không có em đường xa quá xa…

Không có em buồn vui với ai…

Không có em…

Trịnh Công Sơn trong nỗi nghẹn ngào của chia ly đã mô tả tâm trạng của một kẻ bị bỏ lại, bị ném lại đàng sau bởi kỷ niệm. Giờ đây, hiểu theo nghĩa của Claude Romano, em ra đi là cả một biến cố mà người xung quanh chẳng hiểu gì; trong khi người bên trong cảm thấy bị rung lắc tận tâm can.

Em, một con người, là kẻ không hiểu vì sao đã đi vào khung trời bận tậm của tôi, đã thu hút tôi vào một không gian, ở đó, mọi thứ gắn chặt với em bỗng nhiên có ý nghĩa với tôi. Như một biến cố chụp lấy tôi, lôi kéo tôi ra khỏi mọi dự phóng trước đó và giờ đây mọi kế hoạch, mọi dự phóng của tôi đều có em.

Biến cố em đến mang lại một bản văn để tôi thông diễn, nghiền ngẫm. Để tôi thuộc trọn và ở yên.

Nhưng em ra đi !

Biến cố này xé rách tất cả bản văn, loại bỏ mọi ý nghĩa, đẩy tôi ra khỏi cuộc sống của em để tôi chơ vơ, lạc lõng, chán ngán. Khi em đến tôi đã sợ về một ngày em ra đi, nhưng khi em ra đi, nỗi sợ biến thành một cái gì đó hối tiếc, cay đắng. Biến cố kéo tôi vào rồi lại đẩy tôi ra làm như tôi là một kẻ đáng nguyền rủa, biến tôi thành trò đùa, tầm thường.

Nhìn kỹ ra, em đến-đi là lẽ bình thường thôi. Bởi vậy mà Trang Tử đã cười vì vợ mình chết, vì như thế là để em vào cõi tự nhiên, về cõi em đã từng thuộc về.

Nhưng ta chẳng thể nếm trải được trạng thái tiêu diêu ấy của Trang Tử. Ta bị nhấn chìm vào Biến Cố, bị nhào nặn, xay nát rồi bị đẩy ra. Giờ đây, sau khi trải qua Biến cố em đến và đi, tôi đổi khác.

Tại sao con người luôn phải sống bị động đáng thương như vậy trong những năm tháng mình sống? Vì giới hạn, vì luôn mở ra, vì họ đang chờ đợi, đang đón gặp những bản ngã khác để gặp lại chính mình…vì là người-bị ném vào thế giới.

Kẻ bị đẩy ra hiểu hơn về chính mình, họ hiểu mình cần những biến cố để đến với mình. Không có ai đi ngang qua đời, không có ai đến và đi, tôi hẳn ít gần gũi với mình hơn, hẳn xa lạ với mình hơn.

Nhưng sao tôi lại bị đẩy vào biến cố? Heidegger chắc hẵn sẽ nói, vì ta đã quan tâm, đã mở ra. Nhưng sâu xa hơn, chúng ta là những hữu thể hiện hữu với. Nhưng có phải với tất cả ? Huyền nhiêm tình yêu có tiếng nói ở đây vì giữa bao nhiêu người, tôi chỉ quan tâm tới em, chỉ muốn hiện hữu với em và nhờ hiện hữu với em tôi đạt tới chỗ là chính mình, là không phải em. Em ra đi vì thế là tất yếu. Tạo hóa đã cho em đến rồi đi chỉ để tôi ra rồi vào trong tôi. Tôi đi vào biến cố để trở về chính tôi. Adam cần Eva để hiểu chính mình hơn, một kẻ ích kỷ và có khả năng đổ lỗi. Bởi thế mà ông đã từng phàn nàn, tại sao Ngài lại ban Eva cho con. Có lẽ Chúa sẽ phán, vì như thế con là con hơn.

Tất cả cũng chỉ để nói rằng, cũng giống như tôi không phải sinh ra để em sở hữu, em là em, là riêng em, là sự đơn nhất không thể thậm thấu. Sau cái ảo tưởng sở hữu, Biến cố dạy tôi bài học, hãy để em là em thì tôi mới trở thành tôi, tôi không có em, không thể có em, không nên nghĩ sẽ có em vì như thế ngu xuẩn, là ích kỷ hay nói như Kant, là không xứng đáng với nhân cách vì tôi không thể đối xử với người như phương tiện, phương chi đó là em. Vì có thì sẽ mất, còn là thì còn mãi.

Cuối cùng, chỉ còn tôi với tôi vì nỗi nhớ, xao xuyến đều không là em, trí tượng tưởng đã tái tạo nên em để thõa mạn nhu cầu là chính tôi của tôi.

Nhưng trước đây tôi đâu có nhu cầu ấy, thì ra là nhờ em. Không có em thì tôi là tôi.

Nhớ thực ra chỉ là.. chờ một cái gì đó đang đến....

 June ...2022

https://www.youtube.com/watch?v=BDGZJBSyzM4